خاک مهمترین منبع طبیعی و بستر مهم حیات بر روی کره زمین است. نگهداشت و تصفیه آب، تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان، استقرار و رشد گیاهان، استقرار سازه های مهندسی و ذخیره کربن آلی، همه به واسطه وجود خاک بر روی پوسته کره زمین است. از این رو شناخت خاک‌ها و استفاده مناسب از آنها برای رفع نیاز غذایی انسان، تامین پوشاک و مسکن، توسعه فعالیت های عمرانی، گسترش تنوع گیاهی و جانوری، حفظ محیط زیست و جلوگیری از فرسایش خاک، بروز سیلاب، تخریب جنگل ها و مراتع، آلودگی محصولات کشاورزی و گرمایش کره زمین ضروری است. در رشته علوم و مهندسی خاک، مهندسان متخصص و کارآمد در زمینه های مختلف علوم خاک مانند شیمی و فیزیک خاک، حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی، حفاظت خاک و آب، روابط آب و خاک و گیاه، هیدرولوژی خاک، ، بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، تولید و مصرف کودها زیستی و شیمیایی، ارزیابی تناسب اراضی و آمایش سرزمین، سنجش از دور و مدیریت خاک پرورش می یابند. رشته علوم و مهندسی خاک یکی از رشته­های با اهمیت تحصیلی است که از سال 1378 در دانشگاه زنجان تأسیس شد. مقاطع کارشناسی ارشد از سال  1382 و دکتری گرایش­های تحصیلی  از سال 1389 در این دانشگاه تأسیس شده است و هم­اکنون بیش از 140 دانشجو از سراسر کشور و استان در این رشته گرایش‌ها به تحصیل مشغول هستند.  دانش­آموزان با گرایش تحصیلی علوم تجربی، می­توانند این رشته تحصیلی را انتخاب کنند و مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را در این رشته و در دانشگاه زنجان ادامه دهند.

دانش‌آموختگان این رشته و گرایش‌های مختلف آن می‌توانند در زمینه اجرا و نظارت بر طرح­های خاک­شناسی به­منظور بهره­برداری صحیح از اراضی کشاورزی، پالایش خاک‌های آلوده، اصلاح خاک‌های شور و سدیمی و مشکل‌دار، حفاظت و اصلاح اراضی، مشاوره و کارشناسی برای برنامه­ریزی طرح­های عمرانی در زمینه آب و خاک، کشاورزی و باغ­داری و همچنین در بخش­های تصفیه و مصرف پسآب و لجن فاضلاب، آبخیزداری و آبخوان­داری، کویر و بیابان زدایی، ارائه برنامه­های ترویجی، آزمون خاک و اندازه‌گیری عناصر غذایی در خاک و تفسیر نتایج آزمون خاک و گیاه و توصیه­های کودی و نسخه­نویسی کودی فعالیت کنند. دانش‌آموختگان علاوه بر فعالیت در بخش خصوصی و خوداشتغالی، می‌توانند در اداره‌های سازمان جهادکشاورزی، مراکز تحقیقاتی مرتبط با آب و خاک و کشاورزی شامل مؤسسه تحقیقات خاک و آب و کشور و بخش­های وابسته به آن در مراکز استان­ها، شرکت­های خدمات مهندسی آب و خاک کشور، پژوهشکده‌ها و آموزشکده­ها و دانشکده­های کشاورزی و نیز آزمایشگاه­های بخش خصوصی و هنرستان­های کشاورزی، شهرداری­ها (سازمان بوستان­ها و فضای سبز شهر­ها و شهرستان­ها و ادارات شهرسازی آنها)، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کل کشور، ادارات منابع طبیعی استان­ها و شهرستان­های تابعه، سازمان حفاظت محیط زیست در استان­ها و شهرستان­ها فعالیت داشته­باشند.

اهداف گروه علوم و مهندسی خاک:

1- پرورش کارشناس و پژوهشگر در امور مرتبط با خاک در گرایش‌های مختلف مورد نیاز استان و کشور

2- آموزش دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی به منظور حل مشکلات استان و پرورش نیروی تخصصی و ماهر

3- پژوهش و تحقیق در مورد مشکلات مهم خاک و اراضی استان و ارائه راهکارهای مناسب برای حل مشکلات خاک

4- ارتباط با صنعت و جامعه برای حل مشکلات مرتبط با خاک، تولید محصول گواهی‌شده، آزمون خاک، پایش خاک، حفاظت خاک

5- ارتباط با صنعت و جامعه برای حل مشکلات مرتبط با فرسایش و حفاظت خاک، مدیریت اراضی، تناسب اراضی و مطالعات خاکشناسی

رشته ها و گرایش‌های گروه علوم و مهندسی خاک در مقاطع تحصیلات تکمیلی

مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری گرایش­های تحصیلی  از سال 1389 در این دانشگاه تأسیس شده است و هم­اکنون دانش‌آموختگان گروه بر اساس سرفصل‌های قبلی در سراسر کشور و استان مشغول به فعالیت هستند.  از سال 1395 گروه علوم ومهندسی خاک (خاکشناسی یا علوم خاک سابق) در  دو رشته اصلی با سرفصل‌های جدید مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد که عبارتند از:

1- رشته  مديريت حاصل خيزي و زيست فناوري خاك با دو گرایش :

1-1- شيمي، حاصل خيزي خاك وتغذيه گیاه

1-2-  بیولوژی  و بیوتکنولوژی خاک

2- رشته مدیریت منابع خاک با دو گرایش:

2-1- منابع خاک و ارزیابی اراضی

2-2-  فیزیک و حفاظت خاک         

گرایش‌های این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در گروه مهندسی خاک دانشگاه زنجان در جدول زیر ارائه شده است:

رشته‌ و گرایش‌های مقاطع مختلف گروه علوم و مهندسی خاک 

Department of Soil Science and Engineering